Lý do Turkmenistan quyết tâm đóng hố lửa 'cổng địa ngục'

Từng là một hố lửa khổng lồ với những ngọn lửa đỏ rực và than hồng cháy sáng, hố Darvaza rộng 70m giờ đây chỉ còn là một khu vực cháy xém với vài đốm lửa nhỏ le lói.

Sau 50 năm để mặc cho hố lửa cháy, chính quyền Turkmenistan đã hành động để dập tắt đám cháy, vốn thải ra lượng lớn khí methane vào khí quyển.

“Tôi hơi thất vọng”, Irina, 35 tuổi, nói sau khi đã đi 5 tiếng từ thủ đô Ashgabat lên phía bắc để tận mắt chứng kiến nơi mà cô nghĩ sẽ là "địa ngục rực lửa" giữa sa mạc Karakum.

“Trên mạng, chúng tôi thấy những bức ảnh và video rất ấn tượng về ngọn lửa cháy dữ dội. Giờ thì chúng tôi nhận ra đó là ảnh và video cũ. Thực tế thì khác hẳn”, cô nói với AFP.

Giảm quy mô đám cháy là bước quan trọng trong tham vọng khí hậu của Turkmenistan.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Turkmenistan là nước phát thải methane lớn nhất thế giới do rò rỉ khí, vì vậy quốc gia Trung Á đã cam kết cắt giảm lượng khí nhà kính.

Mặt khác, việc dập ngọn lửa cũng mang lại nhiều lo ngại rằng nó sẽ ảnh hưởng tới hoạt động khai thác du lịch khi hố khí Darvaza tắt hẳn.

Một số giếng gần đó đã được khoan để giảm dòng khí thoát ra, nhằm khiến cường độ cháy ở hố lửa giảm đáng kể. 

Sa mạc chiếm khoảng 80% diện tích Turkmenistan, với nhiệt độ mùa hè vượt quá 50°C và mùa đông có thể xuống tới âm 20°C. Turkmenistan cũng là nơi chứa nguồn tài nguyên khổng lồ, với trữ lượng khí đốt được ước tính lớn thứ 4 thế giới.

Các nhà khoa học Liên Xô đã đốt hố này vào năm 1971 sau khi khoan trúng túi khí ngầm. 

“Lúc đó có nguy cơ làm ô nhiễm khu dân cư và gia súc quanh vùng, nên các nhà địa chất quyết định đốt lửa, hy vọng nó sẽ cháy hết nhanh chóng. Nhưng nó liên tục cháy thêm", nhà địa chất Turkmen Anatoly Bushmakin kể lại.

Hố khí đã liên tục cháy trong hàng chục năm, trở thành "cổng địa ngục" nổi tiếng với khách du lịch. 

Chính quyền Tổng thống , Turkmenistan Gurbanguly Berdymukhamedov từng lưỡng lự giữa việc dập hố lửa hoặc tận dụng nó để thúc đẩy du lịch.

Tuy nhiên, vào năm 2022, ông Berdymukhamedov cuối cùng ra lệnh dập tắt hoàn toàn hố lửa, với lý do cả về môi trường lẫn kinh tế.

“Nó gây tác động tiêu cực tới môi trường và sức khỏe người dân sống gần đó. Những tài nguyên thiên nhiên quý giá đang bị lãng phí, lẽ ra có thể xuất khẩu để mang lại lợi nhuận đáng kể và nâng cao đời sống cho người dân", ông nói thêm.

Turkmenistan cũng đã ký cam kết toàn cầu về methane, với mục tiêu giảm 30% lượng phát thải methane toàn cầu vào năm 2030.

Quốc gia này quyết tâm thực hiện mục tiêu trên dù cũng đối mặt với những lo ngại từ một số người dân có sinh kế phụ thuộc vào hố lửa Darvaza, cũng như các công ty du lịch.

“Nếu Darvaza dập tắt hoàn toàn, nhiều công ty du lịch sẽ mất nguồn thu”, Ovez Muradov, 43 tuổi, làm việc tại một hãng lữ hành ở Ashgabat, nhận định.