Gà lôi trắng được 'chuyển nhóm', người bán gà lôi thay đổi số phận pháp lý

Vì sao gà lôi trắng được chuyển sang nhóm IIB?

Dư luận đang quan tâm vì sao gà lôi trắng được đưa từ nhóm IB (nghiêm cấm khai thác và sử dụng mẫu vật khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại - tại Nghị định 84/2021 của Chính phủ) sang nhóm IIB (hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại - tại Thông tư 27/2025 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, có hiệu lực từ 1/7)?

Theo nguồn tin của phóng viên Dân trí, việc này xuất phát từ đề xuất của CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp). Cơ quan quản lý CITES ở Việt Nam hiện đặt tại Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Đề xuất được dựa trên kết quả điều tra, giám sát hiện trạng quần thể loài; bảo vệ và phục hồi sinh cảnh sống trong vùng phân bố tự nhiên của loài; kiểm soát các hoạt động săn bắt và buôn bán trái pháp luật loài này.

Hiện nay, gà lôi trắng đang được bảo tồn và nhân giống ở Vườn quốc gia Bạch Mã (Huế) và Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình).

Riêng tại Vườn quốc gia Bạch Mã, từ năm 2022 đến nay đã nhân giống thành công 24 cá thể gà lôi trắng với nguồn giống không thu thập từ tự nhiên và Vườn quốc gia Cúc Phương chuyển giao. Ngoài ra, nhiều nơi đã nhân giống gà lôi trắng thành công.

Việt Nam hiện có 5 phân loài gà lôi trắng khác nhau. Con trống trưởng thành có lông đen trắng, mắt đỏ nâu và chân đỏ. Con mái nhỏ hơn, có lông màu nâu xám, mắt nâu, chân đỏ.

Tại Sách đỏ Việt Nam, gà lôi trắng được xếp hạng sẽ nguy cấp (VU); kích cỡ quần thể ước tính dưới 10.000 cá thể, số lượng cá thể trưởng thành mỗi tiểu quần thể dưới 1.000.

Tòa án cấp sơ thẩm chưa áp dụng Thông tư 27/2025

Một lãnh đạo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, từ ngày 1/7, quy định về quản lý động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được thực hiện theo Thông tư số 27/2025.

Thông tư 27 ra đời sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 136/2025 quy định phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Nghị định 84/2021 và Nghị định 06/2019 đã được thay thế bởi các quy định nêu tại Thông tư 27/2025.

Vì thế, Thông tư 27 có thể coi là "chìa khóa" giúp thay đổi số phận pháp lý của người đàn ông xứ Nghệ trong vụ án buôn bán gà lôi trắng đang thu hút sự quan tâm của dư luận.

Là người bào chữa cho bị cáo Thái Khắc Thành (trú ở xã Đô Lương, Nghệ An) trong giai đoạn sơ thẩm, luật sư Hoàng Thị Hương Giang (Văn phòng luật sư Chính Pháp) cho biết, VKSND tỉnh Hưng Yên đã có quyết định kháng nghị đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025 ngày 8/8 của TAND khu vực 5 - tỉnh Hưng Yên.

Do đó, vụ án sẽ được chuyển lên TAND tỉnh Hưng Yên để giải quyết theo trình tự, thủ tục phúc thẩm.

Tòa án tỉnh Hưng Yên sẽ xem xét lại toàn bộ nội dung vụ án để xem xét có chấp nhận kháng nghị của viện kiểm sát hay không.

Kháng nghị của VKSND tỉnh Hưng Yên là kịp thời và có cơ sở bởi được căn cứ vào Thông tư số 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, theo luật sư Giang.

Tại thông tư này, gà lôi trắng đã được ghi nhận trong nhóm IIB, chứ không còn ở nhóm IB như tại Nghị định 84/2021 - căn cứ khi khởi tố điều tra, truy tố anh Thái Khắc Thành.

“Đối chiếu với quy định pháp luật hiện hành thì hành vi nuôi, nhốt gà lôi trắng không còn nguy hiểm do chính sách pháp luật thay đổi, không thuộc trường hợp nuôi, nhốt, buôn bán động vật quý hiếm thuộc nhóm IB theo quy định tại Điều 244 Bộ luật Hình sự”, bà Giang phân tích.

Căn cứ Điều 29 Bộ luật Hình sự quy định về việc miễn trách nhiệm hình sự trong trường hợp tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội, luật sư Giang nhận định có cơ sở để xem xét lại hành vi của anh Thành trong trường hợp này.

TAND tỉnh Hưng Yên cũng nhận thấy cấp sơ thẩm chưa áp dụng Thông tư số 27 ban hành ngày 24/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Tòa sơ thẩm áp dụng các quy định tại Nghị định 84/2021 khi tuyên án là không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật.

Được tại ngoại trở về quê chiều 13/8, anh Thái Khắc Thành chia sẻ: “Tôi cảm ơn nhà nước, tòa án và viện kiểm sát đã cho tôi cơ hội về với gia đình, với người mẹ già, vợ con và bà con làng xóm. Mong muốn của tôi là ở phiên phúc thẩm tới sẽ được xử mức án nhẹ nhất để có cơ hội làm lại cuộc đời”.

Hồ sơ vụ án cho thấy, năm 2024, anh Thái Khắc Thành mua một cá thể gà lôi trống của một người không quen biết ở Cần Thơ. Tiếp đó, anh Thành trao đổi với một người không quen biết ở Nghệ An để đổi chim chích choè lửa của mình lấy hai con gà lôi mái.

Các cá thể gà lôi mái đẻ được 13 trứng, ấp nở được 10 gà lôi con. Tháng 3, anh Thành lên Facebook cá nhân đăng tin bán gà lôi trắng và có người hỏi mua 10 gà lôi con với giá 500.000 đồng/con.

Đầu tháng 4, anh Thành thuê tài xế chở 10 gà lôi non ra huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (cũ) giao hàng thì bị công an kiểm tra, bắt giữ. Sau đó, Công an khám xét khẩn cấp nơi ở của anh Thành, thu giữ 3 cá thể gà lôi trắng bố mẹ.