Một câu hỏi cho AI tốn bao nhiêu tài nguyên?

Google vừa công bố báo cáo kỹ thuật đầu tiên, vén màn bức màn bí mật về mức tiêu thụ năng lượng và tài nguyên của Gemini, mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) mạnh mẽ nhất của hãng.

Theo đó, một truy vấn văn bản trung bình (prompt) trên Gemini tiêu thụ 0,24Wh điện, tương đương với một giây vận hành lò vi sóng gia đình, và khoảng 0,26ml nước, tương đương 5 giọt.

Đây là lần đầu tiên một "ông lớn" công nghệ công khai những số liệu cụ thể và minh bạch như vậy, trong bối cảnh tác động môi trường của AI đang trở thành tâm điểm tranh luận toàn cầu.

Báo cáo của Google không chỉ dừng lại ở điện năng tiêu thụ bởi chip AI (TPU tùy chỉnh), mà còn bao gồm toàn bộ hạ tầng hỗ trợ.

Cụ thể, TPU chiếm 58% tổng năng lượng, CPU và bộ nhớ chiếm 25%, thiết bị dự phòng 10%, và hệ thống vận hành trung tâm dữ liệu như làm mát, chuyển đổi điện chiếm 8%.

Điều này cho thấy việc vận hành AI là một "hệ sinh thái" công nghệ khổng lồ, không chỉ đơn thuần là sức mạnh xử lý của chip.

Đáng chú ý, Google cho biết mức tiêu thụ năng lượng cho một prompt trung vị đã giảm tới 33 lần chỉ trong vòng một năm, nhờ vào những tối ưu hóa đáng kể về mô hình và phần mềm.

Đây là minh chứng rõ ràng cho tốc độ cải tiến vượt bậc của ngành AI trong việc giảm thiểu chi phí năng lượng.

Ngoài điện, lượng nước cần để làm mát hệ thống cũng được công khai. Một prompt trung vị tiêu thụ khoảng 0,26ml nước, tương đương 5 giọt. Dù con số này có vẻ nhỏ, nhưng khi nhân lên hàng tỷ lượt truy vấn mỗi ngày trên toàn cầu, tổng lượng nước tiêu thụ trở thành một yếu tố đáng quan tâm.

Về khí thải, Google ước tính một prompt tạo ra khoảng 0,03g CO₂, nhờ vào việc công ty sử dụng nguồn điện sạch từ năng lượng mặt trời, gió, địa nhiệt và hạt nhân. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn nhấn mạnh sự cần thiết của việc theo dõi tác động môi trường thường xuyên và minh bạch hơn, nhằm tránh tạo ra "dấu chân carbon" khổng lồ ẩn sau những tiện ích công nghệ.

Google cũng lưu ý rằng những con số này chỉ là mức trung vị. Các truy vấn phức tạp hơn, như yêu cầu Gemini tóm tắt hàng chục cuốn sách hay vận hành mô hình reasoning đa bước, sẽ tiêu tốn năng lượng và tài nguyên cao hơn đáng kể. Báo cáo hiện tại cũng chỉ bao gồm các prompt văn bản, chưa tính đến hình ảnh hay video – những định dạng đòi hỏi sức mạnh xử lý lớn hơn nhiều lần.

Jeff Dean, nhà khoa học trưởng của Google, trấn an người dùng: “Mọi người không cần quá lo ngại về năng lượng hay nước khi dùng Gemini, vì mức tiêu thụ tương đương với những việc hàng ngày bạn làm mà thậm chí không nghĩ tới, như xem vài giây TV hay uống vài giọt nước”.

Làn sóng minh bạch và câu hỏi dành cho Big Tech

Động thái công khai dữ liệu của Google được xem là một tín hiệu tích cực, thể hiện trách nhiệm xã hội và nỗ lực xây dựng niềm tin với người dùng.

Trong bối cảnh AI đang trở thành hạ tầng quan trọng không kém điện thoại thông minh hay Internet, việc minh bạch về chi phí năng lượng và môi trường ngày càng được coi là "chuẩn mực mới" mà các công ty công nghệ phải hướng tới.

Hiện tại, các đối thủ lớn khác như Microsoft, OpenAI hay Meta vẫn chưa đưa ra bất kỳ con số chính thức nào về năng lượng tiêu thụ cho mỗi prompt AI.

Sự tiên phong của Google có thể tạo áp lực khiến các công ty này sớm phải minh bạch hơn, đặc biệt khi người dùng và các tổ chức môi trường ngày càng quan tâm đến "giá thực sự" của những ứng dụng AI tiện lợi hàng ngày.