Sức khỏe bào mòn, kinh tế kiệt quệ vì bệnh phổi

Nhập viện liên tục vì cứ “êm êm” là bỏ thuốc

Bác C.Q.H. (60 tuổi Đống Đa, Hà Nội) được chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) được hơn 1 năm. Đáng nói, các lần nhập viện của ông như cơm bữa.

Lần nhập viện gần nhất cũng bắt đầu từ những cơn ho, tức ngực, khó thở, sau một buổi ông đi chơi với bạn bè, có hút thuốc lào với các bạn.

Anh Thái, con trai bệnh nhân cho biết, bố mình rất lười uống thuốc. Thường chỉ sau đợt nhập viện, về nhà, ông dùng thuốc đều. Nhưng khi tình trạng ổn định, “êm êm” là ông rất hay quên thuốc.

Theo chuyên gia, rất nhiều bệnh nhân khi ho, khó thở, tức ngực nhập viện được chỉ định dùng thuốc, nhưng chỉ sau khoảng 1 tháng, khi bệnh tình đỡ hơn thì tự ý dùng thuốc cũng không đi tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ. Trong khi đó, COPD là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính phải điều trị cả đời.

Việc dùng thuốc dự phòng như một thói quen ăn cơm, uống nước hàng ngày để phòng bệnh, làm chậm thời gian bệnh diễn tiến thành giai đoạn nặng.

Ở giai đoạn nặng, bệnh nhân thường phải tự trang bị máy thở không xâm nhập và máy chiết xuất oxy tại nhà rất tốn kém. Trong khi đó, nếu tuân thủ tốt điều trị dự phòng, thời gian diễn tiến đến giai đoạn nặng sẽ kéo dài hơn.

Theo PGS.TS Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, COPD không thể chữa khỏi nhưng có thể cải thiện các triệu chứng nếu tránh hút thuốc và tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ.

Bệnh nhân COPD nên tránh tiếp xúc với yếu tố nguy cơ như: thuốc lá, thuốc lào chủ động hoặc thụ động (ngồi trong có người hút thuốc); không tiếp xúc khói bếp củi, bếp than.

Người bệnh COPD cần tiêm phòng đầy đủ vaccine, đặc biệt là vaccine phòng cúm và phế cầu, tái khám định kỳ và tuân thủ việc sử dụng thuốc điều trị để kiểm soát bệnh", PGS Giáp khuyến cáo.

PGS.TS Lê Khắc Bảo, Phó trưởng Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định cho biết, Việt Nam có khoảng 4 triệu người mắc COPD, kéo theo nhiều gánh nặng về y tế, chăm sóc sức khỏe.

Hiện nay, tại các khoa hô hấp ở các bệnh viện, bệnh nhân nhập viện đông nhất vẫn là người bệnh bị các đợt cấp của COPD, kéo theo chi phí điều trị rất tốn kém.

Theo chuyên gia, đến nay, nhận thức của cộng đồng và của chính người bệnh về căn bệnh COPD còn nhiều hạn chế.

"Một người bị huyết áp cao hoặc tiểu đường, đa phần mọi người hiểu là phải dùng thuốc suốt đời, không bỏ thuốc. Trong khi đó, bệnh nhân COPD nhập viện với đợt cấp khó thở, thậm chí nguy kịch tính mạng, nhưng sau khi được điều trị, nhiều người thấy bệnh "đỡ đỡ" là bỏ thuốc luôn.

Việc chẩn đoán bệnh hô hấp còn nhiều hạn chế do sự nhầm lẫn khi đánh giá triệu chứng như ho và khó thở. Mặc dù đo hô hấp ký là phương pháp chuẩn xác và chi phí thấp, nhiều trường hợp vẫn bỏ qua, thay vào đó là các xét nghiệm thông thường khác như chụp X-quang", PGS Bảo phân tích.

Bệnh nhân COPD phải điều trị suốt đời, thường xuyên dùng thuốc, tái khám, thậm chí cần thở oxy khi có đợt cấp. Đây là gánh nặng không nhỏ về tài chính và tinh thần. Một bệnh nhân viêm phổi cộng đồng phải chi trả từ 15-23 triệu đồng/đợt điều trị, nằm viện từ 6 - 13 ngày.

Nếu kèm bệnh nền, người bệnh còn đối mặt nguy cơ tử vong cao hơn. Như vậy, bệnh phổi không chỉ bào mòn sức khỏe mà còn đẩy nhiều gia đình vào cảnh kiệt quệ kinh tế.

Thông điệp toàn cầu: Sức khỏe phổi là ưu tiên cấp bách

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm ước tính có 3 triệu người trên toàn cầu tử vong do COPD. Con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên do dân số thế giới già đi và tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ như khói thuốc lá và phơi nhiễm với khói bụi, các hạt và khí độc hại.

Đến năm 2030, căn bệnh này sẽ trở thành nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3.

Trước thực trạng này, tháng 5 vừa qua, Đại hội đồng Y tế thế giới đã thông qua Nghị quyết WHA78.5, coi sức khỏe phổi là ưu tiên cấp bách trong y tế công cộng. Nghị quyết ghi nhận: hơn 45% số ca tử vong liên quan đến thuốc lá là do bệnh phổi, tương đương 3,3 triệu người chết chỉ riêng trong năm 2021.

WHA78 kêu gọi các quốc gia:

- Tích hợp hoạt động sàng lọc, phát hiện sớm và điều trị bệnh phổi vào hệ thống y tế cơ sở.

- Tăng cường phòng ngừa bằng kiểm soát thuốc lá, giảm ô nhiễm không khí, mở rộng tiêm vaccine phòng cúm, phế cầu.

- Đảm bảo tiếp cận công bằng thuốc, vaccine và công nghệ y tế tiên tiến.

- Xây dựng chiến lược quốc gia toàn diện, huy động liên ngành từ y tế, môi trường, lao động đến tài chính.

Điểm đặc biệt của nghị quyết lần này là đặt bệnh phổi ngang hàng với những vấn đề sức khỏe ưu tiên toàn cầu như bệnh tim mạch và ung thư. Điều này phản ánh tính cấp thiết của việc bảo vệ lá phổi, đồng thời mở ra cơ hội để Việt Nam sớm cụ thể hóa các khuyến nghị quốc tế thành hành động trong nước.

Cũng theo các chuyên gia, yếu tố quan trọng nhất trong việc phòng chống các bệnh phổi mạn tính là không hút thuốc lá và khám sức khỏe định kỳ, khám tầm soát phát hiện sớm căn bệnh này.

Ngoài ra việc giữ thói quen sinh hoạt khoa học, bổ sung chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp vận động, tập luyện thể thao đều đặn, cải thiện vệ sinh môi trường nhất là khu công nghiệp và tránh tiếp xúc với khói bụi cũng là biện pháp ngăn ngừa bệnh phổi hiệu quả.