Cần thực hiện cuộc cách mạng về sắp xếp, tinh gọn hệ thống pháp luật

Ngày 12/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Tránh "lạm phát văn bản"

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) đề nghị các cơ quan có thẩm quyền cần rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật để kịp thời bãi bỏ, công bố văn bản hết hiệu lực, làm minh bạch hóa hệ thống pháp luật và giúp các cơ quan Nhà nước, người dân, doanh nghiệp dễ theo dõi, dễ nhận biết, dễ áp dụng.

Bà Thủy cho biết trong tổng số 1.248 nhiệm vụ, thẩm quyền của HĐND, UBND, chủ tịch UBND cấp huyện sẽ có 1.060 nhiệm vụ, thẩm quyền được chuyển cho cấp xã nhưng cũng có gần 200 nhiệm vụ khác được chuyển cho cấp tỉnh.

Cho rằng nếu chỉ giao việc xử lý văn bản quy phạm pháp luật của cấp huyện cho cấp xã là chưa bao quát hết tất cả các trường hợp, đại biểu đề nghị cần phải rà soát thêm để đảm bảo khi thực thi không bị vướng mắc.

Đại biểu cũng đề nghị xem xét bổ sung quy định về cơ chế kiểm soát số lượng văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật để có thể bảo đảm mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận.

Theo đại biểu, hiện có đến trên 5.000 văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan Nhà nước ở Trung ương ban hành có quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan Nhà nước cả ở Trung ương và địa phương. Chưa kể còn có đến hàng chục nghìn văn bản của các cơ quan Nhà nước ở địa phương.

Bà Thủy cho rằng số lượng văn bản quy phạm pháp luật như vậy quá nhiều và đây cũng chưa phải con số cuối cùng, bởi đây mới trong phạm vi thực hiện rà soát liên quan đến quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan Nhà nước và chính quyền địa phương.

Đại biểu nhấn mạnh thực tế trên đã tạo ra tình trạng hệ thống pháp luật chồng chéo, rườm rà, thậm chí mâu thuẫn, thiếu tính minh bạch và khó tiếp cận, không chỉ làm giảm hiệu lực quản lý Nhà nước mà còn tạo gánh nặng chi phí tuân thủ trong người dân, doanh nghiệp và cho bộ máy hành chính nói chung.

"Với mấy nghìn văn bản và hàng trăm, hàng nghìn nhiệm vụ, thẩm quyền cho từng cấp, từng cơ quan như đã được rà soát, tôi không thể hình dung ra làm sao các cán bộ, công chức trực tiếp thực thi các nhiệm vụ cũng như người dân, doanh nghiệp có thể theo dõi, nhận biết để có thể áp dụng và thực thi chính xác pháp luật được", bà Thủy nói.

Từ thực tế trên, đại biểu cho rằng phải có giải pháp để kiểm soát, tránh việc "lạm phát văn bản" trong thời gian tới.

"Đã đến lúc cần thực hiện cuộc cách mạng về sắp xếp, tinh gọn hệ thống pháp luật. Tôi đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, trực tiếp là Bộ Tư pháp cần nghiêm túc nghiên cứu để xác định lại mô hình, cấu trúc của hệ thống pháp luật, có cơ chế quản lý tập trung các văn bản pháp luật còn đang có hiệu lực để bảo đảm tính công khai, minh bạch, tiếp cận công bằng và dễ thực hiện", đại biểu Thủy nêu ý kiến.

Công việc rất lớn và khó

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết sẽ tiếp thu ý kiến của đại biểu Nguyễn Phương Thủy nêu ra.

Theo ông Ninh, đây là việc rất lớn và vô cùng khó trong bối cảnh phải sửa đổi, bổ sung rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật, đáp ứng chủ trương tinh gọn bộ máy, đáp ứng với nhiều sự thay đổi ở trong thực tiễn.

Ông Ninh cho biết dự thảo luật dự kiến sẽ bổ sung thẩm quyền phân cấp của HĐND cấp tỉnh, không quy định phân cấp đối với UBND cấp xã; bổ sung thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Chỉnh lý này nhằm bảo đảm đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, theo ông Ninh.

Ông Ninh cũng cho hay sẽ nghiên cứu, dự liệu các trường hợp về việc chuyển tiếp hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật để quy định cho phù hợp.

Theo đó, đối với văn bản quy phạm pháp luật của cấp huyện tiếp tục có hiệu lực đến hết ngày 28/2/2027, trừ trường hợp HĐND, UBND cấp xã ban hành văn bản hoặc văn bản của người có thẩm quyền, cơ quan Nhà nước cấp trên có quy định khác.

Với văn bản quy phạm pháp luật khác đang có hiệu lực trước khi chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới, tiếp tục có hiệu lực cho đến khi được sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ bởi văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền, theo ông Ninh.