Di chứng suốt đời khi chủ quan với bệnh do não mô cầu ở thanh thiếu niên

Thanh thiếu niên còn trẻ, khỏe, sức đề kháng tốt, rất khó để mắc não mô cầu khuẩn. Đó là suy nghĩ của nhiều thanh thiếu niên như Quốc Khang (18 tuổi, TPHCM). Cậu sinh viên chia sẻ: “Ngày thường tôi cũng tập gym, ăn uống lành mạnh và ít khi đến những nơi có mầm bệnh. Tôi nghĩ vậy là đủ để bảo vệ bản thân”.

Tương tự Khang, chị Thanh Hiền (Cần Thơ) cho biết 2 con ở tuổi 15 và 18 đã tiêm đủ các mũi cơ bản ở chương trình tiêm chủng mở rộng. “Tiêm vậy là đã đủ rồi, hơn nữa, bệnh não mô cầu ít gặp nên tôi nghĩ khả năng mắc bệnh của con không cao”, chị Hiền nói.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Quảng, Quản lý Y khoa Vùng 4 - miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC, những quan điểm trên không hoàn toàn chính xác. Vaccine não mô cầu chỉ có trong tiêm chủng dịch vụ nhưng nhiều người hiểu nhầm đã có trong tiêm chủng mở rộng, vì thế không tiêm phòng đầy đủ cho con.

Hằng năm, trên toàn cầu có hơn 1,2 triệu ca nhiễm và khoảng 135.000 người tử vong vì căn bệnh này. Còn tại Việt Nam, theo thống kê của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, não mô cầu là 1 trong 10 bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất.

Bác sĩ Quảng cho biết, vi khuẩn não mô cầu lây qua đường hô hấp khi hít phải các giọt tiết chứa virus từ mũi, họng bắn ra từ người bệnh và người mang vi khuẩn không biểu hiện triệu chứng hoặc lây gián tiếp qua các vật dụng. Theo các nghiên cứu, ký túc xá, doanh trại có tỷ lệ người lành mang vi khuẩn não mô cầu cao gấp 2-3 lần.

Thanh thiếu niên thường xuyên đến các sự kiện đông người như lễ hội, đại nhạc hội và các quán bar, cà phê, câu lạc bộ… nên nguy cơ tiếp xúc mầm bệnh cao. Họ cũng thường sinh hoạt ở môi trường tập thể như ký túc xá, nhà trọ, doanh trại, trại tập huấn. Việc tiếp xúc gần, sinh hoạt chung, ăn uống, sử dụng vật dụng chung, hôn nhau và quan hệ tình dục cũng tạo cơ hội cho vi khuẩn lây lan.

Bên cạnh đó, thói quen sinh hoạt không lành mạnh của thanh thiếu niên như hút thuốc lá, uống rượu bia, thức khuya cũng làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập.

Từ đầu năm đến nay, các bệnh viện ở Việt Nam liên tiếp ghi nhận các ca mắc não mô cầu nặng, xảy ra ở cả trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Ca tử vong mới nhất được ghi nhận là bé trai 3 tuổi ở Bà Rịa - Vũng Tàu. Trước đó, một bệnh nhi 7 tuổi ở Bắc Kạn hôn mê, ngừng tuần hoàn do não mô cầu chỉ sau vài giờ nhập viện. Viện Pasteur TPHCM ghi nhận các tỉnh phía Nam gồm TPHCM, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Lâm Đồng… đã có ca mắc não mô cầu, cảnh báo dịch lây lan trong cộng đồng.

Bệnh não mô cầu có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ và để lại nhiều di chứng nặng nề như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm khớp, hoặc thậm chí là cắt cụt chi, điếc, mù lòa, thiểu năng trí tuệ. Đầu tháng 2 năm nay, một bé trai 7 tuổi ở huyện Pác Nặm (Bắc Kạn) mắc não mô cầu đã hôn mê, ngừng tuần hoàn chỉ sau vài giờ nhập viện.

Bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng thể chất, chất lượng cuộc sống, kết quả học tập và lựa chọn công việc.

Bác sĩ Quảng cho biết, phòng ngừa bệnh do não mô cầu bằng vaccine là biện pháp hiệu quả, an toàn, bảo vệ thanh thiếu niên khỏi “bệnh tử 24 giờ” và các biến chứng nguy hiểm.

Hiện Việt Nam đã có các loại vaccine phòng ngừa các nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu phổ biến gồm: vaccine phòng nhóm A, C, Y, W-135 của Mỹ, nhóm B của Ý và nhóm B, C của Cuba. Các vaccine tiêm cho trẻ em và người lớn từ 2 tháng tuổi đến 55 tuổi. Mỗi người cần tiêm đầy đủ vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu A, B, C, Y, W-135.

Một nghiên cứu tại Mỹ về tỷ lệ tử vong theo nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu được báo cáo trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2021, nhóm W có tỷ lệ tử vong cao nhất, chiếm 21,5%, tiếp theo là nhóm C (14,6%), nhóm Y (9,8%) và B (9,6%).

Từ khi đưa vào sử dụng, vaccine cộng hợp tứ giá A, C, Y, W-135 đã giúp giảm đến 90% số ca mắc bệnh ở nhóm thanh thiếu niên do các nhóm huyết thanh chính C, Y, W.